Syga Aleksandra
Zakład Dydaktyczny Chemii Nieorganicznej i Analitycznej
Pracownia Chromatografii i Analityki Środowiskowej
Badanie rozkładu stężeń wybranych substancji chemicznych endokrynnie aktywnych we frakcjach cząstek emitowanych do środowiska pracy
Aleksandra Syga
Promotor: dr hab. Magdalena Biesaga
Postępująca urbanizacja oraz działalność gospodarcza człowieka powodują postępujące skażenia środowiska, co ma również negatywny wpływ na rozwój żywych organizmów w tym i człowieka. Wzrastająca częstość występowania przypadków zaburzeń endokrynnych powoduje konieczność rozwoju badań nad czynnikami odpowiedzialnymi za te nieprawidłowości.
Związki endokrynnie aktywne definiowane są jako substancje egzogenne, które wpływają na zachowanie organizmu i jego reprodukcję. W konsekwencji powodują one poważne problemy w układzie endokrynnym zwierząt. Związki endokrynnie aktywne lub podejrzewane o takie działanie są powszechnie obecne w naszym środowisku, żywności oraz produktach codziennego użytku. Do tej grupy związków należą między innymi ftalany – stosowane do produkcji tworzyw sztucznych oraz alkilofenole – obecne w detergentach oraz stosowane w oponach, klejach i powłokach.
Celem projektu było opracowanie procedury analitycznej oznaczania wybranych związków endokrynnie aktywnych w cząstkach emitowanych do powietrza środowiska pracy, które występują we frakcji wdychalnej i respirabilnej.
W pierwszym etapie badań opracowano warunki chromatograficznego rozdzielania ftalanów (chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrem mas) oraz nonylofenoli (wysokosprawna chromatografia cieczowa z detektorem fluorescencyjnym). Następnie opracowano warunki poboru obu frakcji wykorzystując próbnik IOM. W przypadku oznaczania ftalanów i alkilofenoli we frakcji wdychanej i respirabilnej do pobierania próbek powietrza wybrano filtry z włókna szklanego. Sorbent zawierający żywicę Amberlit XAD-2 wykorzystano do oznaczania tych związków we frakcji gazowej (związki lotne, niezatrzymywane na cząstkach). Opracowano skład rozpuszczalników do wymycia badanych związków z filtrów i sorbentu. W celu zwalidowania metody określono: precyzję, zakres liniowości oraz granicę oznaczalności (dla ftalanów 0,06 µg/m3, a dla nonylofenoli 13,5 ng/m3). Metody oznaczania ftalanów i alkilofenoli sprawdzono wykonując oznaczenia badanych związków emitowanych z różnych materiałów.
Literatura:
[1] Rutkowska A. et al., Endokrynol. Pol. 2015, 66(3), 276–285.
[2] J. Annamalai and V. Namasivayam, Environ. Int. 2015, 76, 78–97.