Plaskota Aleksandra

Zakład Dydaktyczny Chemii Organicznej
Pracownia Chemii Związków Naturalnych

Synteza nowych pochodnych cyklolignanów z wykorzystaniem L-prolinolu jako induktora chiralności

Aleksandra Plaskota

Promotor: dr Piotr Roszkowski

Choroby nowotworowe są odpowiedzialne za śmierć prawie 7 milionów osób rocznie, dlatego dużym zainteresowaniem cieszą się badania nad związkami o działaniu przeciwnowotworowym [1]. Cyklolignany to duża grupa związków naturalnych charakteryzująca się szerokim zakresem aktywności biologicznych, między innymi posiadają właściwości przeciwnowotworowe [2]. Podofilotoksyna to czołowy przedstawiciel cyklolignanów, której pochodne takie jak etopozyd i tenipozyd są aktualnie stosowane w chemioterapii. Niestety ich cytotoksyczność względem normalnych komórek, czy możliwość zahamowania czynności szpiku kostnego sprawiają, że ich stosowanie jest ograniczone. W związku z tym szkielet podofilotoksyny poddaje się nowym modyfikacjom, aby osiągnąć bardziej selektywne działanie terapetyczne [3]. Ostatnio wzrosło również zainteresowanie związkami zawierającymi pierścienie benzatiozolowe i benzimidazolowe ze względu na ich szeroki zakres farmakologiczny. Wiele obecnie stosowanych leków przeciwnowotworowych zawiera takie heterocykliczne układy [1,3].

Celem pracy jest otrzymanie i zbadanie aktywności biologicznej kilku pochodnych 1-metylopodofilotoksyny zawierających pierścień benzotiazolowy lub benzimidazolowy w pozycji C-3. Dodatkowa grupa metylowa wprowadzona w pozycję C-1, może wpłynąć na poprawę właściwości biologicznych, ze względu na zmianę kąta między pierścieniem 3’,4’,5’-trimetoksyfenylowym a płaszczyzną dihydronaftalenu. Do konstrukcji szkieletu węglowego docelowych cząsteczek wybrano kondesację Stobbego, natomiast stereoselektywność syntezy zapewniona będzie dzięki zastosowaniu L-prolinolu jako pomocnika chiralnego [4]. Kluczowy etap, cyklizacja katalizowana promieniowaniem UV, przeprowadzony zostanie w warunkach przepływowych, co zwiększa wydajność tego procesu jak również umożliwia przeprowadzenie go w dużej skali [5].

Literatura:
[1] Ruhi A., Siddiqui N., Journal of Chemistry 2013, Article ID 345198.
[2] Ayres D. C., Loike J. D. Lignans: Chemical, Biological and Clinical Properties (1), Cambridge University Press, Cambridge 1990.
[3] Kamal A., Reedy T. S., Polepalli S., Shalini N., Reedy V. G., Rao A. V. S., Jain N., Shankaraiah N. Bioorg. Med. Chem 2014, 22, 5466.
[4] Krawczyk K. K., Madej D., Maurin J. K., Czarnocki Z. Tetrahedron: Asymmetry 2011, 22, 1103.
[5] Lisiecki K., Krawczyk K. K., Roszkowski P., Maurin J. K., Czarnocki Z. Org. Biomol. Chem. 2016, 14, 2, 460-469.