Osiak Aleksandra
Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej
Pracownia Teoretycznych Podstaw Chemii Analitycznej
Analiza porównawcza składu chemicznego pigmentów dwóch zachowanych palet malarskich przypisywanych Józefowi Brandtowi
Aleksandra Osiak
Promotor: dr hab. Barbara Wagner
Celem pracy było przeprowadzenie analizy porównawczej składu chemicznego pigmentów znajdujących się na powierzchni dwóch palet Józefa Brandta. Józef Brandt (ur. 11 lutego 1841 r. w Szczebrzeszynie, zm. 12 czerwca 1915 r. w Radomiu) był polskim malarzem działającym w Monachium, w kręgu polskiego środowiska artystycznego określanego luźnym terminem „szkoły monachijskiej”. W swej twórczości podejmował tematy batalistyczne i rodzajowo-historyczne dziejów Polski oraz Kresów Wschodnich XVII wieku. Od 22 czerwca do 30 września 2018 roku Muzeum Narodowe w Warszawie prezentowało blisko 300 dzieł artysty na wystawie „Józef Brandt 1841-1915”. Ekspozycji towarzyszyły szczegółowe prace konserwatorskie, podczas których pobrano mikropróbki warstw malarskich wybranych obrazów. Mniej więcej w tym samym czasie badaniom zostały poddane także dwie palety malarskie ze śladami farb olejnych: wiadomo, że jedna z nich była własnością Józefa Brandta, druga prawdopodobnie należała do tego samego artysty.
Metodą fluorescencji rentgenowskiej (XRF) przeprowadzono badania składu pierwiastkowego mikroskopijnych próbek pigmentów pobranych z dwóch palet malarskich. Na podstawie uzyskanych wyników w próbkach pochodzących z obu palet zidentyfikowano obecność pigmentów żelazowych (ochra, czerwienie żelazowe), bieli ołowiowej (2PbCO3∙Pb(OH)2), bieli cynkowej (ZnO), błękitu kobaltowego (CoO∙Al2O3) i być może zieleni chromowej (Cr2O3). Pełna identyfikacja tego pigmentu zostanie zaproponowana po przeprowadzeniu uzupełniających badań z zastosowaniem spektroskopii Ramana. W skład żółcieni pobranych z niezidentyfikowanej palety wchodziła dodatkowo żółcień kadmowa (CdS). Wszystkie wymienione pigmenty obecne były na rynku materiałów artystycznych za życia Józefa Brandta, zatem ich obecność nie budzi zdziwienia. Potwierdzono również, że farby zidentyfikowane na paletach występowały we wcześniej zbadanych próbkach obrazów tego artysty.
Literatura:
[1] Szpakowski A., Józef Brandt a środowisko polskich artystów w Monachium, Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego. 1964, 2, 273-332.
[2] Józef Brandt (1841-1915)/ 22 czerwca – 30 września 2018, program towarzyszący wystawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2018.