Kandydat na lek do stosowania w bólu przewlekłym
11 lipca 2019Naukowcy z Wydziału Chemii UW i Instytutu Farmakologii im. Jerzego Maja PAN w Krakowie otrzymali związek wykazujący wielokrotnie silniejszy od morfiny efekt przeciwbólowy w modelu bólu neuropatycznego.
Ból neuropatyczny jest bólem przewlekłym rozwijającym się po uszkodzeniach układu nerwowego. Uszkodzenia mogą mieć różną przyczynę, począwszy od uszkodzeń mechanicznych (wypadki, operacje) po choroby metaboliczne (cukrzyca), nowotwory, półpasiec itp. Przyczyny rozwoju tego bólu są bardzo zróżnicowane, a leczenie bardzo trudne i niezadowalające. Poważnym utrudnieniem terapii bólu neuropatycznego jest osłabione działanie leków opioidowych (np. morfiny) w tym typie bólu. Dodatkowym problemem terapii bólu neuropatycznego są pojawiające się po wielokrotnym podaniu leków stosowanych w terapii tego bólu objawy niepożądane, takie jak tolerancja, uzależnienie, efekty kardiotoksyczne, hamowanie perystaltyki jelit itp. Biorąc pod uwagę fakt, że ból neuropatyczny występuje u około 5% ludności EU i stale powiększa się ta grupa pacjentów ze względu na częstsze występowanie chorób cywilizacyjnych poszukiwanie nowych leków ma zasadnicze znaczenie.
Wieloletnie badania nad działaniem leków opioidowych oraz endogennych systemów opioidowych prowadzone przez zespół profesor Barbary Przewłockiej w Instytucie Farmakologii im. Jerzego Maja PAN w Krakowie wykazały między innymi, że w bólu neuropatycznym w odpowiedzi na uszkodzenie i wzrost aktywności endogennych systemów przeciwbólowych obserwuje się wzrost aktywności układów neuropeptydowych działających probólowo. Ta obserwacja była początkiem badań nad związkami hybrydowymi, działającymi na dwa cele receptorowe – jednym farmakoforem jest agonista opioidowy, a drugim antagonista wybranego systemu probólowego.
Strukturę tego typu związków hybrydowych opracował zespół chemików pod kierunkiem profesor Aleksandry Misickiej-Kęsik i dr Ewy Witkowskiej z Wydziału Chemii UW. Związki te stały się podstawą międzynarodowego zgłoszenia patentowego, a do dalszej komercjalizacji otrzymanych związków została powołana spółka „spin off” UW, Matariki Bioscience. W ostatnim czasie spółka otrzymała na ten cel 12,6 mln zł dofinasowania ze środków Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, Działanie 1.1 Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.